Onlangs stond in De Correspondent een probleem dat iedereen meer huizen wil maar niet in de eigen buurt.
- Nederland bouwt te weinig woningen door verzet van omwonenden (de ‘vetocratie’).
- Zelfs kleine bezwaren (zoals een bunzing of uitzichtverlies) kunnen bouwprojecten jarenlang vertragen.
- Buurtbewoners hebben veel juridische middelen om nieuwbouw te blokkeren.
- Daardoor blijft de woningvoorraad tekortschieten, terwijl de nood hoog is.
Achterliggende redenen van bezwaren
- Bezwaren zijn niet altijd onredelijk: bouw veroorzaakt overlast, tast uitzicht of buurtkarakter aan.
- Omwonenden ervaren vooral de nadelen van bouwprojecten, terwijl woningzoekenden de voordelen krijgen.
- Zolang bewoners niets te winnen hebben, blijven ze zich verzetten.
Oplossing: Straatreferendum
Gebaseerd op ideeën van Britse onderzoekers Samuel Hughes en Ben Southwood:
- Buurtbewoners krijgen zelf zeggenschap over bouwplannen in hun straat.
- Via een petitie (bijv. 10% handtekeningen) kan een voorstel op de agenda komen.
- Gemeente organiseert vervolgens een referendum onder bewoners.
- Bouw mag doorgaan bij meerderheid van stemmen (bijv. 60% vóór, >50% deelname).
Wat levert het op?
- Waardestijging van woningen: bewoners kunnen meeprofiteren.
- Keuze tussen:
◦ A: blijven (na tijdelijke verhuizing) in een vernieuwd huis.
◦ B: verkopen met forse winst en elders opnieuw beginnen. - Bewoners worden bondgenoten van nieuwbouw, niet de tegenstanders.
“Het straatreferendum maakt van de buurt een bouwproject waar iedere bewoner wat aan heeft”
Internationale voorbeelden
- Londen: 30 projecten via straatreferenda goedgekeurd, bijv. Aberfeldy Village (93% vóór).
- Tel Aviv: helft van alle nieuwbouw komt via bewonersbesluiten.
- Seoul en Japan: herontwikkeling door collectieve instemming bewoners, vaak met betere woningen als resultaat.
Conclusie
- Straatreferenda bieden een alternatief voor de huidige impasse.
- Niet bouwen leidt tot een loterij voor huisvesting, met grote sociale en economische schade.
- Als buurtbewoners mogen meebeslissen én profiteren, verandert “Not in my backyard” in: “Yes, in my backyard”.
Samenvatting van stuk in de correspondent Simon van Teutem.